Urlop wychowawczy jest jednym z urlopów przysługujących rodzicom, w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jakie są cechy urlopu wychowawczego?
Urlop wychowawczy - charakterystyka
- Urlop jest bezpłatny tzn. że podczas urlopu nie otrzymujemy żadnego wynagrodzenia/zasiłku
- Urlop wychowawczy może otrzymać każdy pracownik, który przepracował co najmniej 6 miesięcy na podstawie umowy o pracę (nie musi być to czas zatrudnienia u obecnego pracodawcy; do tego okresu wlicza się również czas zatrudnienia u poprzednich pracodawców)
- Można go wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat
- Można go dzielić na części – kodeks pracy przewiduję limit 5 części
- Urlop wychowawczy wlicza się do stażu pracy
- Po zakończeniu urlopu wychowawczego pracodawca ma obowiązek przywrócenia pracownika na wcześniej zajmowane stanowisko lub inne odpowiadające kompetencjom i doświadczeniu (z wynagrodzeniem nie mniejszym niż to, które pracownik miał przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego)
- Maksymalny wymiar urlopy wychowawczego wynosi 36 miesięcy – łącznie na obydwojga rodziców. Należy jednak pamiętać, że każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego z pełnej puli 36 miesięcy. W związku z powyższym jedna osoba może skorzystać z maksymalnie 35 miesięcy urlopu, ponieważ 1 miesiąc zawsze przysługuje tej drugiej osobie. Nie można się zrzec prawa do swojego miesięcznego urlopu wychowawczego na rzecz drugiej osoby.
Przepisy wyróżniają jednak wyjątki, gdy rodzic dziecka (opiekun prawny) może skorzystać z pełnej puli 36 miesięcy:
- drugi rodzic dziecka nie żyje,
- drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
- drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,
- dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna prawnego.
Zwolnienie pracownika na urlopie wychowawczym
Podczas korzystania z urlopu wychowawczego pracodawca nie ma prawa zwolnić pracownika. Ochrona pracownika rozpoczyna się już w momencie złożenia przez niego wniosku o skorzystanie z urlopu wychowawczego.
WYJĄTKI:
- ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
- gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Praca a urlop wychowawczy
Podczas urlopu wychowawczego jak najbardziej możemy wykonywać pracę na podstawie zarówno umowy o pracę jak i umowy zlecenia. Podczas podjęcia zatrudnienia i jednoczesnego przebywania na urlopie wychowawczym bezwzględnym warunkiem połączenia tych dwóch czynników jest to, że wykonywanie obowiązków w związku z podjęciem zatrudnienia NIE MOŻE KOLIDOWAĆ ZE SPRAWOWANIEM OSOBISTEJ OPIEKI NAD DZIECKIEM. W obecnych czasach dobrym rozwiązaniem może być np. praca zdalna lub praca na zlecenie np. w godzinach wieczornych.
W przypadku, gdy pracodawca, u którego wykorzystujemy urlop wychowawczy będzie miał przesłanki lub podejrzenia, że zaprzestaliśmy sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem podczas urlopu wychowawczego może wezwać pracownika do stawienia się do pracy we wskazanym przez siebie terminie, jednak nie później niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.
Taką przesłanką może być zarówno podjęcie zatrudnienia, jak i uczęszczanie dziecka do żłobka/przedszkola.
Co należy zrobić, aby otrzymać urlop wychowawczy:
Należy 21 dni przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego złożyć pisemny wniosek do pracodawcy o chęci skorzystania z powyższego urlopu wraz z oświadczeniem drugiego opiekuna prawnego dziecka o braku zamiaru korzystania z tego przywileju, jeżeli urlop wychowawczy wynosi więcej niż 18 miesięcy.
Jeśli wniosek zostanie złożony później niż na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu, pracodawca może udzielić urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku. Urlop wychowawczy może zacząć się wówczas później niż pracownik planował.
Pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu wychowawczego
Przerwanie urlopu wychowawczego:
- Pracownik ma możliwość wycofania wniosku o skorzystanie z urlopu wychowawczego, nie może jednak tego zrobić później niż na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu
- Urlop wychowawczy można przerwać na dwa sposoby:
– w każdym czasie – za zgodą pracodawcy;
– po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy – najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy.
Urlop wypoczynkowy a urlop wychowawczy
Decydującym momentem o wymiarze urlopu wypoczynkowego podczas korzystania z urlopu wychowawczego jest dzień 01 stycznia.
– jeżeli pracownik w dniu 1 stycznia przebywa na urlopie wychowawczym i wraca do pracy w trakcie roku kalendarzowego to jego urlop wypoczynkowy naliczamy proporcjonalnie od powrotu pracownika
– jeżeli pracownik w dniu 01 stycznia nie przebywa na urlopie wychowawczym a pomimo tego w trakcie roku kalendarzowego rozpocznie z niego skorzystać to otrzymuję pełny wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego
Np. pracownik korzysta z urlopu wychowawczego w okresie od 01.10.2021 do 31.03.2022 (wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika to 26 dni; zatrudniony jest od 01.01.2020 na podstawie umowy na czas nieokreślony)
- za rok 2021 – przysługuję mu pełne 26 dni urlopu
- za rok 2022 – przysługuję mu 20 dni urlopu
